Читаем Трава і камень полностью

I дадаў: —

Ёсць затое адзінства каменя.

Вечарам сказаў ён, уздыхнуўшы:

— Бачыш,

Мы падзялілі свет,

А як яго скласці зноў,

Мы не знаем.

1964

***

Кожны дзень я ў самога сябе паглыбляюся

I знікаю, нібыта ў натоўпе людскім,

У глыбінях уласных блуканняў губляюся,

Не заўважаны, не разгаданы нікім.

Прастаты! Я хачу прастату непадробную,

Быццам хлеба акраец, трымаць у руках,

Абыходзіць прасторы чужыя і родныя,

Каб адлегласць адчуць на цяжкіх бальшаках.

Я жадаю павесці за ручкі маленькія

Неспакойных, дапытлівых, прагных дзяцей,

Каб у свет углядаліся яснымі зрэнкамі,

Як зямля у ласкавых праменнях цвіце.

Так, напэўна, прыходзіць жаданая сталасць,

Калі чую і бачу я ўсё да драбніц,

I баюся, каб толькі для іх не настала

Неспадзеўна ліхая пара навальніц.

Толькі б ім не прыйшлося, пакінуўшы справы,

I мяне дакараць, і мяне папраўляць.

Толькі б нашым наступнікам, дужым і правым,

Не дазнацца, як даўнія раны смыляць.

1965

ТЫЯ ВОКНЫ

Яшчэ жывуць і бачаць тыя вокны,

праз шкло якіх вяло дзяцінства ў свет.

...Нібыта кіпці, вецце дрэў намоклых

на шыбіны кладзе свой плыўкі след.

I прабягаюць дрыжыкі па целе,

як зябкі вецер па старым стаўку.

А дождж плюскоча ў шыбах запацелых,

і дня пачатак туліцца ў кутку.

Ах, колькі іх нашараваных, чыстых,

заклееных папераю па швах,

ліло святло ў маю душу калісьці,

вяло за сцены ў невядомы шлях!

Бывала, утаропішся вачамі

праз крыж акна ў ліпнёвай спёкі муць,

і ўжо ніхто не адарве рукамі

таго, што зрэнкай ты паспеў крануць.

А ноч надыдзе — бляск свой серабрысты

лье маладзік на дрэвы і кусты...

За ўсё, што бачыў я ў дзяцінстве чыстым,

удзячны я таемным вокнам тым.

Як і ў дзяцінстве, я й сягоння доўга

гляджу на ўсё праз даўняе акно.

Яно жывое. Ды ў праёме строгім,

на жаль, не ўсё сапраўднае відно.

1966

АСЕННЯЯ ПРАГУЛКА

Злагодзіўся верасень нібы,

і поўна ў вятрыскі пяшчоты.

I лес прасвятліўся, як шыбы,

сарваўшы фіранку лістоты.

Хоць раз, затаіўшы дыханне,

дрыготкім ухопім зрокам,

як падае лісце і вяне,

адчуўшы зіму недалёка.

А сэрца не скіне ігліцы...

Усё мы спазнаем і знойдзем

і вернемся, ўсе таямніцы

адкрыўшы.

Не вернемся. Пойдзем

туды, дзе зара палыхае

вячэрняя — сцягам для бою.

Радзіны яна прадракае.

Чые? Ці не нашы з табою?

1966

СЦЯЖЫНА Ў ПУШЧУ

У сінюю пушчу сцяжына —

далёка ці блізка яна?

На твары ляжыць павуціна —

прыгаданая даўніна.

Ах, кратайце, кратайце, згадкі,

трывогай няяснай мяне!

Няхай усяго, без астатку,

вячэрні настрой захлыне.

Укленчыць такою часінай

карціць, абдымаючы дол,

каб рыжую гліну айчыны,

і гукі, і справы наўкол

адчуць, бы вязьмо павуціны

з наліплай жывою расой,

бы ў сінюю пушчу сцяжыну,

што свеціцца ў цемры сляпой.

1966

ГАРУЧЫ КУСТ

Стаю — нібы Майсей — збянтэжаны праявай

гаручага куста.

Асенні ліст пячэ.

Яшчэ няма задум, напэўнасці яскравай,

што, калі стукну ляскай,— крыніца пацячэ.

А трэба спрабаваць.

I верыць неабходна,

што, працягні руку — магічны маніфест,—

і маннаю з нябёс накорміцца галодны.

Якой цаною мусіць сплаціцца гэты жэст?!.

Акінуся назад:

руплівыя гадзіны

над тым, што не цвіло, шчыруюць — хай цвіце...

I, можа, ўсё жыццё —

                                 няскончаны, адзіны,

нераспазнаны цуд,

няпросты ў прастаце.

Так і цяпер.

Агонь — цаной.

                       Агніста

гаворыць куст.

Жыццёвы агнябег.

I я прыўзняў руку — і першы, чысты

стаў, быццам манна, з неба падаць снег.

1966

ПАХМУРНАЯ РАНІЦА

Я ў дзень адзін сваё жыццё ўмяшчаю,

ноч сустракаю, нібыта труну,

на сонца як на бога паглядаю,

хвіліну ўсё чакаючы адну.

Разбудзіш ці ўваскрэсіш — я пытаю —

дасі мой век падоўжыць на зямлі,

з якога, зрэшты, выкуеш металу

жыцця яшчэ хоць некалькі хвілін?

Я добрым стаць яшчэ, напэўна, здолею,

патрэбным для людзей, нібы агонь,

змагу стрымаць лавіну часу цвёрдай воляю,

знайсці, нарэшце, сэнс жыцця свайго.

Ідуць дажджы, злятае лісце долу.

Я пазнаю падзенне й заняпад.

Ідзе світанак так павольна й квола —

о божа, як святлу твайму я рад!

1967

НАШЫ МАЦІ

Сагнуўшыся, бульбу капаюць,

гадуюць маленькіх дзяцей.

Мужчынская ж справа такая

страляць на вайне у людзей.

Вярнуўшыся, дні баявыя

успомняць за чаркай-другой.

А спіны жаночыя ныюць

ад родаў, ад працы цяжкой.

Глядзяць на калыскі ласкава,

дзе ўголас крычыць новы рот,

а позна пасядуць на лавы —

і зноў загудзе калаўрот.

I так аж да пеўняў. Ірвецца

трывожны іх сон раніцой,

калі варухнецца пад сэрцам

пачатак істоты жывой.

А колькі жалобнай часінай

схаваць іх прыпала ў зямлі.

Ды зноў і кудзеля й радзіны

па бітай сцяжыне вялі:

то хату падперці, то воўну

часаць або сукны валіць,

а спыніцца сэрца раптоўна —

прыпасці да роднай зямлі.

Не шмат яны ласкі зазналі

да самай гаротнай труны.

Шкада! Ўсю Літву ўзгадавалі

худымі грудзямі яны.

1966

ПЯЮ ЛІТВУ

Пяю Літву, як радасць тую,

Што з папялішчаў узрасла,

Як мару самую святую,

Што шляхам прада мной лягла.

Зялёны шоўк лугоў надрэчных,

Што атуліў маё сяло,

Цяпло тваёй разумнай печы,

Нібы сяброўскае цяпло.

Прашу перада мной раскрыцца

Крыніцай дум і сэрц сваіх.

Глынуць дай з гэтае крыніцы,

Дзе б’е струмень надзей жывых.

Яшчэ крычыць уся тут глеба,

Магілы з ранамі гудуць.

Бяру ў руку кавалак хлеба

I з вамі гутарку вяду.

Вяду я гутарку жывую

З агнём, паветрам, шумам дрэў.

Ды з усяго, што маю, чую

Вас — як Літвы маёй напеў.

1966

ВЕТРАКІ